نگاه ویژه به دیپلماسی آب در برنامه هفتم توسعه

برهان خبر - رئیس کمیته آب مجلس شورای اسلامی می‌گوید: دپیلماسی چند وجهی در حوزه آب با محوریت وزارت خارجه و همراهی وزارت نیرو در برنامه هفتم توسعه مورد تاکید قرار گرفته است.
مینا حیدری
حجت الاسلام و المسلمین امیرقلی جعفری بروجنی، رئیس کمیته آب مجلس شورایاسلامی درباره تحولات حوزه آب در سال 1402 می‌گوید: موضوع آب یکی از بهترین و متقن‌ترین محورهای اصلی لایحه برنامه هفتم توسعه بود. بحث بسیار مهمی که در آن مطرح شد از موضوعات مطرح شده در مواد مرتبط با بخش آب می‌توان به تعیین اهداف کمی برای منابع و مصارف آب، اصلاح ساختار وزارت نیرو شامل ساختار شرکت‌های تابعه، تنظیم مقررات و ایجاد سازوکارهای لازم برای کاهش صادرات آب مجازی، ایجاد بازار مبادله آب‌های غیرمتعارف و حمایت و تشویق سرمایه‌گذاران برای این موضوع، تعیین الگوی مصرف آب کشاورزی براساس نوع محصول و اقلیم و همچنین پلکانی شدن تعرفه آب کشاورزی، بازتخصیص آب مصرفی صنایع، معادن، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها و تأمین آب جایگزین با اولویت منابع آبی نامتعارف، تعدیل پروانه چاه‌ها در دشت‌های ممنوعه، ممنوعیت آبیاری فضای سبز با استفاده از آب شرب و استفاده از پساب و سایر آب‌های غیرمتعارف برای این منظور، ممنوعیت انتقال آب بین‌حوضه‌ای برای مصارف غیر‌شرب، ممنوعیت رهاسازی آب آلوده و آلوده کردن منابع آب سطحی و زیرزمینی و تعیین هزینه کاهش آلایندگی و جریمه و ممنوعیت بهره‌برداری و برداشت غیرمجاز آب و تجاوز به حریم رودخانه‌ها، تالاب‌ها و دریاها و تعیین مجازات برای مرتکبین اشاره کرد.

سامانه ملی پایش داده‌های آب
او می‌افزاید: ممنوعیت انتقال آب بین حوضه‌ای و بین استانی برای مصارف غیرشرب، سامانه ملی پایش داده‌های آب کشور که روشن کننده میزان مصرف آب در حوزه‌های گوناگون کشاورزی، صنعت، شهری و... بود وارد این برنامه شد زیرا قبل از این سامانه پایش در این زمینه وجود نداشت. سامانه رصد و پایش و پخش سیلاب هم جزء مسائلی بود که در این برنامه اضافه شد. موضوع مهار آب‌های مرزی و دریای خزر و بحث شیرین سازی آب از دریا برای شهرهای ساحلی از مواردی است که در این برنامه آمده است.
رئیس کمیته آب مجلس شورای اسلامی می‌افزاید: در این برنامه صنایع موظفند ظرف دو سال به سمت بازچرخانی آب و استفاده از آب دریا بروند و دیگر نمی‌توانند از آب خام برای این موارد استفاده کنند و خوشبختانه بیش از 90 درصد این موارد مصوب شد و شورای نگهبان هم آن را تصویب کرد و امیدوارم خط مشی 5 سال آینده کشور بر این مدار باشد.

پایدارسازی آب دریای خزر
حجت الاسلام و المسلمین جعفری بروجنی ادامه می‌دهد: در حوزه کاهش آب دریای خزر بندی برای پایداری آب خزر قید شده که می‌تواند در این زمینه موثر واقع شود زیرا اطلاعات متقنی از کشورهای همسایه که در آب خزر سهیم‌اند در دسترس نیست و بند پایدار سازی آب خزر می‌تواند در این حوزه موثر واقع شود. یکی دیگر از اتفاقات خوب در این زمینه بحث دیپلماسی آب با کشورهای همجوار و مناطقی است که منابع مشترک با آن‌ها داریم. متأسفانه در حال حاضر وزارت خارجه در این حوزه مسئولیتی ندارد و بخش دیپلماسی هنوز به عهده وزارت نیرو است. در این بند جای آن خالی بود تکالیف وزارت خارجه معین شده و نقش وزارت خارجه پررنگ‌تر است و قرار است در این زمینه وزارت خارجه حرف اول را بزند و وزارت نیرو به عنوان متولی در کنار وزارت خارجه باشد. این دیپلماسی چند لایه و چند جانبه است و تنها به شکل مذاکره نیست زیرا مذاکره یک شکل از دیپلماسی است و ابعاد دیگر آن در این بند قید شده است.
اقتصاد آب
او ادامه می‌دهد: در بحث حسابداری و اقتصاد آب نیز بندی آمده است که می‌تواند بسیار موثر واقع شود. زیرا اگر اقتصاد آب را در نظر بگیریم کشاورزی سنتی دیگر به صرفه نخواهد بود و به دنبال آن ناچاریم کشاورزی سنتی را اصلاح کنیم و به سامانه‌های جدید آبیاری، آبیاری زیرسطحی و توسعه گلخانه‌ها بپردازیم. در این بند سنجه‌های و جداول مخصوص طراحی شده است که طبق آن آب مصرفی در حوزه کشاورزی باید کاهش یابد و با تغییر الگوی کشت این کاهش مصرف آب را شاهد باشیم اما میزان محصولمان نه تنها کاهش نداشته باشد بلکه افزایش هم یابد.

بحران آب مشهد
حجت الاسلام و المسلمین جعفری در پایان می‌افزاید: دو اتفاق دیگری که در حوزه آب رخ داد جلسه‌ای در زمینه تکنولوژی بارورسازی ابرها بود که سال‌هاست در از این تکنولوژی در ایران و در سایر کشورهای جهان استفاده می‌شود و ما با دستگاه‌های مختلف و متولیان امر جلسه‌ای داشتیم که این امکان تا چه حد باید تقویت شود و توسعه یابد. یکی دیگر از برنامه‌های آخر این سال بازدید از منابع آبی خراسان رضوی به علت وضعیت بحرانی آب در شهر مشهد و رسیدگی به این امر بود.